Sản xuất trong nhà kính, nhà lưới - hiệu quả và thách thức

Ưu điểm dễ nhận thấy khi sản xuất trong hệ thống nhà kính - nhà lưới, là nông dân ít phụ thuộc vào yếu tố thời tiết, thuận tiện trong việc ứng dụng những thành tựu khoa học kỹ thuật mới vào sản xuất, như: tưới nhỏ giọt, sản xuất trên giá thể sạch... Chính vì chủ động được mùa vụ, nên người nông dân dễ dàng canh tác nhiều giống cây trồng mới, cây trồng ngắn ngày… để tăng canh gối vụ: Nếu so với lối canh tác ngoài trời, người nông dân sản xuất trong nhà kính có thể sản xuất 5 - 7 vụ/năm; thậm chí có những nhà nông do có kế hoạch và phương pháp sản xuất phù hợp, mỗi năm có thể sản xuất trên 10 vụ. Nhờ đó mà thu nhập trên mỗi ha canh tác theo hướng công nghệ cao trong thời điểm hiện nay tăng 28% so với năm 2007. Trong đó, đáng kể nhất là thu nhập của cây rau bình quân đạt 150 triệu đồng/ha/năm, cây hoa: 400 triệu đồng/ha/năm. Cá biệt có một số mô hình đầu tư bài bản, có thị trường tiêu thụ ổn định, thu nhập có thể đạt từ 500 đến 1 tỷ đồng/ha/năm. Tuy những diện tích có thu nhập cao như thế chưa nhiều, nhưng đây chính là hướng đầu tư chuẩn mà nhiều nông dân đang hướng tới. Anh Văn Hữu Hồng và Đặng Xuân Tuân - 2 nông dân phường 8 - thành phố Dalat và thị trấn Thạnh Mỹ - h.Đơn Dương, phân tích thêm: “sản xuất trong nhà lưới thuận lợi và hiệu qủa hơn rất nhiều. Trước hết là lợi tiền thuốc BVTV, lợi cả tiền phân tro và ít có ảnh hưởng thời tiết. Ví dụ mưa lớn thì đất này không hư. Nhưng làm ở ngoài thì khác, mưa lớn thì rau lá bị dập”

Chính vì hiệu qủa như thế nên bên cạnh một số chương trình, dự án mà ngành nông nghiệp địa phương triển khai, nhiều năm qua, người nông dân - chủ yếu ở 3 địa phương là: Tp.Dalat, huyện Đơn Dương và Đức Trọng, đã chủ động mở rộng thêm diện tích canh tác theo hướng công nghệ cao. Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, toàn tỉnh hiện có khoảng gần 3.200 ha cây trồng có ứng dụng nông nghiệp công nghệ cao - tăng gần gấp 2 lần so với đề án quy hoạch mà UBngười dân tỉnh Lâm Đồng đã đề ra vào năm 2004. Trong đó, diện tích nhà kính - nhà lưới chuyên sản xuất các loại rau hoa theo hướng công nghệ cao hiện lên đến 1.500 ha. Không chỉ dừng lại ở những nông hộ có tiềm lực kinh tế vững vàng, mô hình sản xuất trong nhà kính - nhà lưới còn được nhiều bà con đồng bào DTTS gốc bản địa tìm hiểu và áp dụng. Với sự hỗ trợ và tác động về kỹ thuật và kinh phí đầu tư của ngành nông nghiệp địa phương, nhiều hộ đồng bào DTTS đã thực sự thay đổi phương thức canh tác.

Tuy nhiên, điều dễ nhận thấy khi tham quan các mô hình nhà kính - nhà lưới trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng, đó là mỗi nông hộ làm một kiểu miễn sao có thể “che mưa là được”. Bất cập này là hoàn toàn dễ hiểu, bởi tỉnh Lâm Đồng vẫn chưa có một công trình nghiên cứu về thiết kế nhà kính - nhà lưới theo đúng chuẩn kỹ thuật, đảm bảo kết cấu vật liệu, độ cao, độ thông gió… cho phù hợp với điều kiện sinh thái, yêu cầu ngoại cảnh của từng loại rau hoa hiện có trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng. Vì vậy, gần như toàn bộ nông dân Lâm Đồng làm nhà kính - nhà lưới để sản xuất theo hướng công nghệ cao đều dựa vào kinh nghiệm truyền miệng hoặc “học lóm” cách thiết kế ở một số mô hình được các doanh nghiệp đầu tư bài bản. Ngoài ra, yếu tố ảnh hưởng rất lớn đến việc đầu tư nhà kính - nhà lưới của người nông dân thời gian qua, đó là giá vật tư nông nghiệp qúa cao: bình quân mỗi sào nhà kính người dân phải đầu tư từ 30 triệu đến gần 100 triệu đồng/sào. Đó là chưa kể những mô hình nhà kính được đầu tư đúng chuẩn, trị giá có thể lên đến vài trăm triệu là chuyện thường. Trong thực tế, các mô hình đầu tư bài bản như thế chỉ là mơ ước của đại bộ phận người nông dân. Một số nông dân trồng rau theo hướng công nghệ cao, ở huyện Đơn Dương và Tp.Dalat, bày tỏ: Người dân bây giờ rất muốn áp dụng công nghệ cao, nhưng phải cân đối với cái giá thành sản phẩm. Đầu tư và giá cả phải song song với nhau.

Với cách làm nói trên nên trong những ngày nắng nóng, nhiệt độ trong nhà kính tăng khá cao - điều này không chỉ ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng - phát triển của cây trồng, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người sản xuất. Còn trong những tháng mùa mưa rất dễ gây xói lỡ đất, ảnh hưởng đến môi trường và cảnh quan đô thị. Bản thân người nông dân ai cũng nhận thức được rằng: nếu đầu tư cao thì thời gian và hiệu qủa sử dụng sẽ đảm bảo hơn so với các mô hình nhà kính - nhà lưới làm bằng tầm vong và lợp nilong chất lượng thấp. Nhưng do đầu ra không ổn định, nên chẳng mấy ai dám “vung tay qúa trán”; bà con chỉ đầu tư mức độ vừa phải, hư đến đâu tiếp tục tu bổ đến đấy. Anh Đinh Văn Tùng - người dân trồng hoa khu vực Vạn Thành - phường 5 và anh Trần Đức Được - nông dân phường 9 - Tp.Dalat, cho biết: trong những tháng Đông Xuân, nhiệt độ ở Dalat còn dễ chịu. Riêng những tháng Hè Thu, nhiệt độ trong nhà kính lúc nào cũng cao hơn ở ngoài trời. Với những người có điều kiện họ làm tưới phun để giảm nhiệt độ xuống chớ không rất là ảnh hưởng đến sức khỏe của người lao động.

Hiện nay, tuỳ vào địa hình và nhu cầu thực tế mà nông dân sản xuất rau - hoa theo hướng Công nghệ cao ở Lâm Đồng áp dụng 9 kiểu nhà kính. Trong đó, phổ biến nhất vẫn là: nhà kính mái chữ A có khoảng thông gió ở đỉnh, nhà kính dạng vòm có chỗ hở trên mái và nhà kính dạng vòm ngoại nhập… Tuỳ vào quy mô sản xuất mà người nông dân có thể thiết kế theo dạng độc lập hoặc liên tiếp nhau. Với cách làm như thế, người nông dân có thể tạm chấp nhận với những kết qủa thời gian qua mà mình đạt được. Nhưng về lâu về dài, cách thiết kế hệ thống nhà kính như thế sẽ rất khó trong việc canh tác các loại rau - hoa đòi hỏi kỹ thuật và điều kiện canh tác khắc khe.

Rõ ràng muốn sản xuất nông nghiệp công nghệ cao đúng nghĩa, việc thiết kế và xây dựng hệ thống nhà kính - nhà lưới đúng chuẩn, phù hợp với từng khu vực là chuyện phải tính đến ngay từ bây giờ. Nếu không, thực tế sản xuất cũng chỉ dừng lại những kết qủa như hiện nay./.



Nguồn: PTTH Lâm Đồng