Du lịch sinh thái ở vùng sâu tỉnh Lâm Đồng

(LĐCT) - Người dân tộc thiểu số vùng sâu vùng xa làm du lịch sinh thái đã đã không còn xa lạ. Thực tế trong những năm gần đây, cách thức làm du lịch sinh thái đã được người dân tộc thiểu số ở những vùng sâu thuộc một số huyện trong tỉnh như Cát Tiên, Lạc Dương (Lâm Đồng)
... biết đến.

Tìm đến với thiên nhiên hoang dã.

Tại Vườn quốc gia (VQG) Cát Tiên, hình thức du lịch sinh thái (DLST) đã được người dân vùng sâu triển khai khá hiệu quả từ nhiều năm qua. Theo đánh giá của cơ quan hữu trách thì hình thức DLST được VQG Cát Tiên triển khai trong thời gian qua đã mang lại kết quả đáng khích lệ. Trong đó, việc nâng cao đời sống kinh tế cho người dân đồng thời với việc góp phần bảo vệ rừng là kết quả được đánh giá cao nhất. Mới đây, tại VQG Bidoup Núi Bà, một mô hình DLST khác cũng đã được triển khai ở một số xã như Đạ Chair, Đạ Sar...

Theo kế hoạch, trong thời gian đến, sẽ có một bộ phận người dân tộc thiểu số hiện sinh sống tại địa phương sẽ được VQG Bidoup Núi Bà bồi dưỡng kiến thức về du lịch để trở thành những hướng dẫn viên du lịch, hoặc tổ chức các hoạt động phục vụ du lịch... Như vậy, không ai khác mà người dân địa phương là đối tượng quyết định sự thành công hay thất bại của mô hình DLST của chính họ.

Nhưng cũng cần nói thêm rằng, mô hình DLST được triển khai ở cả hai VQG nói trên đều nhận được sự trợ giúp của các tổ chức nước ngoài với nguồn kinh phí không nhỏ. Cụ thể, tại VQG Cát Tiên, WWF Đan Mạch (Quỹ quốc tế Bảo vệ động vật hoang dã Đan Mạch) nhận tài trợ triển khai mô hình DLST cho cộng đồng dân tộc thiểu số với số tiền 500.000USD.

Còn tại huyện Lạc Dương, trong khuôn khổ dự án “Tăng cường năng lực quản lý dựa vào cộng đồng cho Vườn quốc gia Bidoup Núi Bà”, mô hình DLST đang được triển khai cho cộng đồng dân tộc thiểu số ở đây có tổng nguồn vốn chung cho cả dự án là 3,8 triệu USD do Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) tài trợ. Điều quan trọng nữa là cả hai dự án có mô hình DLST vùng sâu này đều có giới hạn thời gian: Dự án ở VQG Cát Tiên được triển khai từ 2009 đến 2011 và dự án ở Bidoup Núi Bà được bắt đầu từ 2010 đến hết năm 2014.

Như vậy, vấn đề đặt ra ngay từ bây giờ là: Làm thế nào để sau khi kết thúc dự án, nguồn tài trợ không còn nữa nhưng người dân vùng sâu vẫn có đủ khả năng để duy trì mô hình DLST! Với mô hình DLST dựa vào cộng đồng ở VQG Bidoup Núi Bà vừa được triển khai (từ tháng 3.2010) đến nay nên còn khá mới mẻ, vì vậy chưa thể có những kết quả cụ thể để nhìn nhận vấn đề. Cho nên, chúng ta hãy hướng cái nhìn về với VQG Cát Tiên, nơi đã triển khai mô hình này từ năm 2009.

Theo ông Phạm Hữu Khánh - điều phối viên Dự án Phát triển DLST VQG Cát Tiên, qua khảo sát tại VQG Cát Tiên, các cơ quan chức năng như Tổng cục Du lịch, các sở du lịch... đã đưa ra nhận định là, tuy chưa thật hiểu rõ khái niệm “du lịch sinh thái cộng đồng” nhưng người dân là đồng bào dân tộc thiểu số ở đây đã bước đầu làm quen với các làm du lịch dựa vào cộng đồng. Hơn thế, cộng đồng các dân tộc thiểu số ở đây có một lợi thế mà không phải người dân làm du lịch nơi nào cũng có được là từ xưa nay, cuộc sống của bà con luôn gắn liền với thiên nhiên. Đây chính là nền tảng cơ bản để người ta tin tưởng về sự thành công của mô hình này tại VQG Cát Tiên.

Với mô hình này, thế mạnh cần được khai thác để thu hút khách du lịch chính là vốn văn hoá - sinh thái - môi trường của cộng đồng dân cư người dân tộc thiểu số sống ngay trong VQG Cát Tiên.

Cũng cần nói thêm rằng, trong những năm gần đây, mỗi năm VQG Cát Tiên đón trung bình 14.000 lượt khách tham quan, trong đó có hơn 21% là du khách quốc tế. Đây cũng chính là một trong những cơ sở để Dự án Phát triển DLST VQG Cát Tiên đặt ra mục tiêu cụ thể: Hằng năm, thu hút khoảng 30% du khách tham quan VQG Cát Tiên đến với mô hình sinh thái gia đình dân cư trong vùng; và khi kết thúc dự án, có ít nhất 100 hộ dân tham gia dự án thoát được nghèo.

Ngoài vẻ đẹp của thiên nhiên là lực hấp dẫn đối với du khách, VQG Cát Tiên còn ẩn chứa trong lòng nó một tiềm năng du lịch “sinh thái” khác từ chính cộng đồng dân cư bản địa với kho tàng văn hoá vô cùng phong phú, với đời sống của con người còn khá nguyên sơ gắn liền với thiên nhiên hoang dã...

Hay nói cách khác, nhiều du khách, đặc biệt là du khách nước ngoài, khi đến với Cát Tiên, ngoài việc xem thú ban đêm, chiêm ngưỡng cả một hệ động vật vô cùng đa dạng (trong đó có cả những cây cổ thụ 400 năm tuổi)..., nhu cầu của họ còn là được bước vào những mái nhà sàn để hoà cùng hơi thở của buôn làng, để được sinh hoạt cồng chiêng với cộng đồng dân cư bản địa, để được ăn cơm lam, uống rượu cần...

Ông Phạm Hữu Khánh cho biết thêm: Dự án của WWF Đan Mạch mang tính thí điểm này không đặt ra việc xây dựng cơ sở hạ tầng mà chủ yếu là đầu tư trực tiếp đến người dân để giúp họ “mạnh dạn” hướng đến một nguồn thu hoàn toàn không truyền thống là nguồn thu từ hoạt động du lịch của chính họ.

Có thể nói, khi đích đến của mô hình DLST của VQG Cát Tiên đã cận kề thì cũng trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng, điểm xuất phát của một mô hình sinh thái khác cũng bắt đầu được mở ra. Hy vọng về mô hình DLST trên địa bàn Lâm Đồng sẽ mang lại hiệu quả rõ rệt hơn ở những năm tiếp theo.

Khắc Dũng